Op 22 juni 2010 kwam een bericht binnen wat Nederland de volgende 17 maanden bezig zou houden. Er werd een jonge verzwakte orka gesignaleerd in de Waddenzee. Het Dolfinarium redde haar en na herstel ontstond er een strijd over of orka Morgan uitgezet moest worden of in een dierenpark oud zou moeten worden.
In deze special wordt samengevat wat er in die 17 maanden gebeurde rondom orka Morgan.
- Redding
Op 22 juni 2010 kwam het bericht dat er een jonge orka door vissers gesignaleerd werd in de Waddenzee. Het dier bleek verzwakt waarna op 23 juni 2010 het Dolfinarium werd gevraagd het dier op te zoeken. Dit werd gedaan in samenwerking met de bemanning van het schip ‘De Krukel’ (een boot van het toenmalige ministerie van LNV). Toen Morgan gevonden werd bleek zij in een ondiep gedeelte van de Waddenzee te zwemmen. Personeel van het Dolfinarium, waaronder een dierenarts, benaderden Morgan met een kleinere boot om haar situatie beter te bekijken. Vervolgens bleek dat Morgan dusdanig verzwakt was dat zij niet direct terug naar de Noordzee gebracht kon worden. Een aantal medewerkers is toen het water ingegaan waarna zij begeleid is naar de boot ‘De Krukel’. Aankomend bij de boot is Morgan aan boort gebracht, waarna de boot richting Lauwersoog vaarde om Morgan daar op een vrachtwagen te laden.
In de nacht van 24 juni 2010 kwam de vrachtwagen met Morgan aan in Harderwijk.
- Opvang
Orka Morgan werd in één van de achterbassins van DolfijndoMijn geplaatst. Dit bassin bevindt zich in de open lucht. Normaal gesproken hebben de tuimelaardolfijnen in DolfijndoMijn toegang tot dit bassin. Toen Morgan in dit bassin werd geplaatst waren de toegangskanalen tot Morgan haar bassin afgesloten zodat het water waarin Morgan zwom niet vermengd kon worden met het water waarin de tuimelaardolfijnen zwemmen. Het bassin waarin Morgan verbleef beschikt over een 20 meter lange glaswand waardoor Morgan goed te zien en te observeren was.
In Harderwijk is Morgan na aankomst onderzocht naar interne verwondingen door middel van een scan en is er bloed afgetapt. Uit het onderzoek bleek dat Morgan een inwendige infectie had, deze werd behandeld met antibiotica. Morgan woog 432 kilogram en was 3,52 meter lang bij binnenkomst. Morgan at direct vis na haar aankomst in Harderwijk. Op 24 juni kreeg ze de naam ‘Morgan’, op het moment van opvang werd gedacht dat Morgan uit schotse wateren kwam, waardoor de betekenis “verblijft bij de zee” in het Schots-Keltisch goed aansloot.
Na meer onderzoek bleek dat Morgan nog minstens 180 kilogram moest aankomen en daarom nog 3 tot 6 maanden in het Dolfinarium zou moeten blijven. Morgan kwam in haar eerste week in het Dolfinarium maarliefst 20 kilo aan, wat er op duidde dat haar gezondheid vooruit ging. In juli is Morgan behandeld met een wormenkuur, waarna er op 14 juli 2010 een lintworm via haar ontlastingskanaal naar buiten kwam.
Vanwege de grote belangstelling werd besloten live beelden van Morgan haar bassin uit te zenden in het filmtheater. Hier was het bassin van Morgan live te zien op een groot scherm.
Op 30 juli 2010 werd in overleg met het toenmalige ministerie van LNV besloten Morgan zichtbaar te stellen voor publiek. Morgan was sindsdien dagelijks zichtbaar voor publiek van 10.00 uur tot 12.30 uur onder speciale regels zo werd het publiek gevraagd niet te schreeuwen en te rennen en werd er maar een bepaald aantal bezoekers per moment toegelaten. Morgan was zichtbaar zolang haar gezondheid dit toeliet. Tijdens de bezoekuren bij Morgan waren educatiemedewerkers aanwezig om aan het publiek uitleg te geven over Morgan en orka’s in het wild en gevangenschap. Daarnaast werd er informatiemateriaal uitgedeeld over orka’s en stichting SOS Dolfijn. Bij het bezoekersgedeelte bij Morgan werden speciale doeken geplaatst waarop meer informatie over zeezoogdieren, waaronder orka’s, te lezen was.
In de gesloten periode in de winter van 2010-2011 stonden werkzaamheden en onderhoud gepland aan het gebied achter de schermen. Dit betrof ook het gebied rondom het bassin van Morgan. Daarom werd besloten Morgan niet open te stellen tijdens de winteropenstelling en tijdens de start van het seizoen 2011.
Het onderhoud aan het terrein achter de schermen was in maart 2011 gereed en vanaf 25 maart 2011 tot en met 30 oktober 2011 was Morgan dagelijks van 13.30 uur tot 16.00 uur weer zichtbaar voor het publiek. Dit onder dezelfde regels als eerder en zolang de gezondheid van Morgan dit toeliet. Tijdens het onderhoud is het bassin van Morgan aangepast en is de gehele entree naar Morgan opgeknapt en aangepast.
In november 2011 woog Morgan circa 1100 kilogram en was zij ongeveer 4,10 meter lang.
In onderstaande grafiek is te zien hoe het gewicht van Morgan steeg tijdens de eerste maanden in het Dolfinarium.
- Training en socialisatie met mensen
Toen de gezondheid van Morgan verbeterde, werd de behoefte voor meer aandacht en afleiding van Morgan groter. Orka’s zijn erg sociale en intelligente dieren, het is daarom belangrijk ze constant te stimuleren om na te denken. Daarom werd besloten Morgan verrijkingsmiddelen aan te bieden in de vorm van ballen, tonnen en waterstralen. Daarnaast werd Morgan ook medisch getraind, op deze manier had Morgan ‘vervangend’ sociaal contact met haar verzorgers en konden haar verzorgers medisch onderzoek uitvoeren zonder dat Morgan hiervoor gevangen moest worden. Morgan werd bijvoorbeeld geleerd haar staart te presenteren, op haar rug te gaan liggen, haar vinnen aan te geven en verder overal aangeraakt te kunnen worden.
Nadat uit het onderzoeksrapport van het Dolfinarium bekend werd dat Morgan niet uitgezet zou worden, zijn de trainingen met Morgan naast de medische trainingen uitgebreid met andere trainingen. Dit om Morgan meer te stimuleren na te denken en dus ook bezig te houden. Morgan leerde in Harderwijk onder andere water te spugen en onderwater lucht te laten ontsnappen door haar blaasgat voor de onderwaterruiten. Dit gedrag liet Morgan zelf zien, vervolgens is door haar verzorgers door middel van training een handgebaar aan dit gedrag gekoppeld. Ook werd Morgan geleerd een target (een bal aan een stok) te volgen. Op deze manier werd haar ook geleerd van trainer naar trainer te zwemmen. Iets wat Morgan moet kunnen als ze zou verhuizen naar een ander dierenpark.
Het was te zien dat Morgan aandacht van haar verzorgers op prijs stelde. Orka’s zijn sociale dieren die veel behoefte hebben aan sociaal contact, het contact dat Morgan met haar trainers had was goed voor slechts een tijdelijke periode. Morgan zou in de toekomst vooral contact nodig hebben van soortgenoten.
- Terug naar zee?
Naarmate de gezondheid van Morgan verbeterde rees de vraag op of Morgan terug zou kunnen keren naar zee of niet. Omdat het Dolfinarium niet genoeg expertise in huis had om te bepalen of Morgan een geschikte kandidaat is om terug te plaatsen in zee besloot het Dolfinarium zeven internationale wetenschappers de vraag te stellen: ‘Is het terugzetten van Morgan in de natuur een goede en reële optie?’. Met behulp van DNA, foto- en geluidsmateriaal wordt getracht te kijken of Morgan uitgezet kan worden.
Een complex verhaal blijkt. Orka’s zijn erg sociale dieren en leven wereldwijd in familiegroepen, ook wel (sub-) pods genoemd, welke wereldwijd weer van elkaar verschillen. De dieren in deze pod jagen samen en iedere pod heeft weer een eigen dialect. Deze pods worden meestal geleid door het oudste vrouwtje van de groep. De gehele pod is vaak familie die hun hele leven bij elkaar blijven. Bij populaties wereldwijd verschilt dit echter. Er zijn namelijk populaties bekend waarbij orka’s regelmatig wisselen van pod.
Ook het dieet is erg afwisselend, zo zijn er rondom de westkust van Amerika populaties bekend die zich geheel specialiseren in het jagen op vis soorten en populaties die zich specialiseren in het jagen op zeezoogdieren zoals zeehonden, zeeleeuwen en bruinvissen. Echter zijn er ook gevallen bekend van populaties rondom Noorwegen welke op vis èn zeezoogdieren jagen.
Na onderzoek bleek Morgan tot de Noorse haring etende populatie te behoren. Een populatie waar helaas nog weinig onderzoek naar is gedaan en dan ook geen volledige databases van bekend is. Hierdoor was niet te achterhalen welke pod precies familie van Morgan zou zijn, integratie bij een andere pod zou niet reëel zijn omdat er zeer waarschijnlijk een verschil in dialect is.
Op 10 december 2010 bracht het Dolfinarium het rapport uit met de adviezen van de wetenschappers. Alle zeven wetenschappers raadden uitzetting van Morgan in zee af, omdat de kans dat Morgan in het wild nog aansluiting bij een groep orka’s zou vinden te klein zou zijn. Dit advies is voorgelegd aan het toenmalige ministerie van LNV, waarna besloten werd om voor Morgan een geschikte locatie te zoeken in een dierenpark waar Morgan genoeg ruimte heeft en kan opgroeien met soortgenoten.
Op 19 juli 2011 maakt het Dolfinarium bekend Morgan te willen verhuizen naar het Loro Parque op Tenerife. Het ministerie van EL&I (het voormalige ministerie van LNV) stemde hier mee in en gaf toestemming Morgan te verhuizen naar Tenerife.
- Kritiek
Voordat het besluit over de toekomst van Morgan bekend werd, verenigden verschillende dierenrechtenorganisaties zich in de ‘Orka Coalitie’. De Orka Coalitie was (en is) van mening dat het Dolfinarium nooit de intentie had om Morgan weer terug te plaatsen in de natuur. Op 25 oktober 2010 vond er een protestactie plaats voor het Dolfinarium. De Orka Coalitie was van mening dat het Dolfinarium niet alles in het werk stelde om Morgan zo snel mogelijk uit te zetten in zee.
Een andere partij welke meespeelde was het ‘FreeMorgan expert board’. Deze partij van orkadeskundigen droeg op 3 november 2010 een uitzettingsplan aan, waarin naar mening van deze deskundigen Morgan uitgezet zou kunnen worden. Het Dolfinarium heeft bekend gemaakt niet met dit plan in te stemmen, omdat in het plan vermeldt wordt dat ook als Morgan alleen zal overleven in zee en geen contact vindt met soortgenoten de uitzetting succesvol zal zijn. Het Dolfinarium is van mening dat Morgan in een groep soortgenoten moet opgroeien.
Op 11 februari 2011 geeft de Orka Coalitie aan een advocaat in de hand genomen te hebben om het besluit van het ministerie tegen te gaan.
Na het besluit van het Dolfinarium om Morgan naar het Loro Parque te verhuizen dient de Orka Coalitie een voorlopige voorziening in bij de rechter om het besluit tegen te houden.
Op 3 augustus 2011 dient de rechtszaak in de rechtbank in Amsterdam. De rechter besluit de toestemming van het ministerie van EL&I om Morgan naar Tenerife te verhuizen te blokkeren. Volgens de rechter heeft het ministerie niet alle aangedragen rapporten op waarde geschat en daarom wordt het ministerie van EL&I getracht opnieuw alle mogelijkheden te onderzoeken, dit had het ministerie niet aan het Dolfinarium over mogen laten. Daarnaast moest het ministerie van EL&I aantonen dat Morgan in het Loro Parque voor wetenschappelijke onderzoeken gebruikt zal worden.
In de tussentijd moest Morgan in het Dolfinarium blijven, hier zou Morgan meer ruimte moeten krijgen en contact met de tuimelaardolfijnen. Dit tot vreugde van de Orka Coalitie, zij waren van mening dat er hierdoor nog steeds een kans was dat Morgan uitgezet kon worden in zee.
In september 2011 organiseerde het ministerie van EL&I een besloten hoorzitting waarin de Orka Coalitie en het Dolfinarium gevraagd werd te argumenteren waarom orka Morgan wel of niet uitgezet moest worden in zee.
Op 10 oktober 2011 deed de Orka Coalitie aangifte tegen het Dolfinarium wegens dierenmishandeling. Volgens de Orka Coalitie weigert het Dolfinarium Morgan meer ruimte te geven en haar te laten socialiseren met de tuimelaardolfijnen. Volgens het Dolfinarium heeft dit tijd nodig, Morgan zou niet durven te ademen in een ander kleiner bassin. Dit zou de introductie met de tuimelaardolfijnen in de weg staan. Het Dolfinarium begrijpt de aangifte niet, volgens hen ging het stappenplan om Morgan meer ruimte te geven nog steeds door.
Op 12 oktober 2011 kwam het ministerie van EL&I met het bericht dat zij geen mogelijkheden zien om orka Morgan uit te zetten in de natuur. Dit tot ongenoegen van de Orka Coalitie. Zij geven aan alles in het werk te stellen een nieuwe rechtszaak aan te spannen.
Op 16 oktober 2011 schrijven de medewerkers van het Dolfinarium een open brief aan de Orka Coalitie waarin zij hun emoties en onvrede uiten over de ondernomen acties van de Orka Coalitie. Medewerkers schrijven “diep te zijn geraakt” door de aangifte van dierenmishandeling tegen het Dolfinarium. De Orka Coalitie stelt in een reactie op deze brief dat het personeel van het Dolfinarium “mogelijk niet goed ingelicht is door de werkgever”.
Op 19 oktober 2011 stapt de Orka Coalitie opnieuw naar de rechter. Volgens de Orka Coalitie “worden internationale regels met voeten getreden” en zou het Loro Parque op Tenerife geen ideale plek voor Morgan zijn.
Ook het Dolfinarium besluit naar de rechter te stappen en vraagt de rechter de termijn van zes weken na het besluit van het ministerie van EL&I om Morgan te verhuizen te verkorten.
In de tussentijd nemen de inwoners van Harderwijk afscheid van Morgan tijdens een speciaal georganiseerd bezoekuur op de laatste openingsdag van het seizoen 2011. In totaal maakten 2500 Harderwijkers gebruik om Morgan gedag te zeggen op de laatste dag van het seizoen.
De zaak kwam op 7 november 2011 voor de tweede keer voor de rechtbank in Amsterdam. Beide partijen stonden hier opnieuw lijnrecht tegenover elkaar. De Orka Coalitie liet de Nieuw-Zeelandse orka wetenschapster Dr. Ingrid N. Visser spreken over de situatie in Loro Parque en de mogelijkheden om orka Morgan uit te zetten in zee. Het Dolfinarium liet op haar beurt Dr. Javier Almunia van de Loro Parque Foundation spreken over het wetenschappelijk onderzoek naar orka’s door het Loro Parque en over de situatie van de orka’s in Loro Parque.
De rechter gaf aan dat de zaak zo omvangrijk is dat de rechtbank over twee weken uitspraak zal doen.
Op 21 november 2011 deelde de rechtbank van Amsterdam mee dat zij de bezwaren van de Orka Coalitie afwijzen. Volgens de rechtbank had het ministerie haar werk naar behoren gedaan en was er daarom geen reden het transport naar Tenerife te blokkeren. Het Dolfinarium gaf aan ‘ontzettend blij’ te zijn met het besluit. De Orka Coalitie gaf aan het niet eens te zijn met het besluit, maar niets meer tegen het besluit te kunnen doen.
- Loro Parque, Tenerife
Door de uitspraak van de rechter op 21 november 2011 komt er een eind aan een maandenlange strijd over Morgan. Het Dolfinarium heeft bekend gemaakt dat Morgan binnen korte tijd verhuisd zal worden naar het Loro Parque op Tenerife.
Het Dolfinarium heeft het Loro Parque als beste locatie gekozen voor Morgan omdat het bassin in Loro Parque tot één van de modernste orkabassins wereldwijd behoort en de verzorgers in Loro Parque zijn opgeleid door het Amerikaanse Seaworld. De kennis van Seaworld over orka’s dateert tot 40 jaar terug. Het bassinstelsel bestaat uit 4 aparte bassins met een totale inhoud van 22 miljoen liter zeewater wat direct uit de aangrenzende Atlantisch Oceaan wordt gepompt.
In het Loro Parque leven vijf andere orka’s, welke allemaal in gevangenschap zijn geboren. In 2006 kwamen twee mannelijke orka’s uit Seaworld Texas en twee vrouwelijke orka’s uit Seaworld Florida naar het Loro Parque. Op 13 oktober 2010 werd een jonge orka geboren in het Loro Parque. Hij werd verstoten door zijn moeder en is door zijn verzorgers grootgebracht.
De verhuizing van Morgan vond plaats op 29 november 2011. Meer informatie over de verhuizing vind je in de special 'Orka Morgan deel II: de verhuizing'.
- Foto's
Bronnen: