Blackfish en de impact op het Dolfinarium
Naast The Cove is Blackfish een documentaire die de afgelopen jaren veel stof heeft doen opwaaien. Sinds de première in 2013 is Blackfish een veelbesproken onderwerp gebleven, met name binnen discussies over het houden van zeezoogdieren in gevangenschap. De documentaire richt zich voornamelijk op SeaWorld en Loro Parque. Hoewel Dolfinarium Harderwijk geen orka’s huisvest, wordt het park regelmatig genoemd in discussies die voortkomen uit de documentaire. Dit leidt tot een hardnekkige misvatting: veel mensen geloven dat de situatie die in Blackfish wordt geschetst, ook van toepassing zou zijn op het Dolfinarium.
Persoonlijk ervaar ik dit als bijzonder frustrerend. Daarom wil ik in deze blog toelichten waarom het onterecht is om het Dolfinarium te associëren met de misstanden die in Blackfish worden belicht. Er zijn in het Dolfinarium nooit ernstige incidenten gebeurd en ik vind het kortzichtig om op basis van één documentaire alle parken over één kam te scheren.
De makers van Blackfish beweren dat orka’s niet thuishoren in gevangenschap en dat zij onder slechte omstandigheden leven. Er wordt onder andere gesteld dat de dieren antidepressiva zouden krijgen en dat jonge orka’s te vroeg bij hun moeders worden weggehaald. Daarnaast worden tragische incidenten gebruikt om agressief gedrag van orka’s te verklaren. Wat mij schokt, is de wijze waarop feiten en beelden zijn verdraaid om de kijker te overtuigen. Hoewel ik 1 keer in Seaworld Orlando ben geweest, weet ik natuurlijk niets over de werkwijze van het park. Maar zoals BlackfishSeaworld neer zet, zo heb ik dat niet ervaren toen ik daar was. Wat mij ook heel erg stoort is dat deze documentaire ook hier in Nederland wordt aangehaald in activistische campagnes.
Waar gaat Blackfish over?
Blackfish vertelt het verhaal van orka’s in gevangenschap. De documentaire, geregisseerd door Gabriela Cowperthwaite, richt zich met name op de orka Tilikum. Deze orka leeft inmiddels niet meer, maar er zijn 3 dodelijke incidenten geweest waar hij bij betrokken was.
De film opent met voormalige SeaWorld-trainers die hun ervaringen delen. Al snel verschuift de focus naar Dawn Brancheau, de trainster die op 24 februari 2010 om het leven kwam tijdens een incident met Tilikum. In de jaren na zijn vangst in 1983 bij IJsland, was Tilikum betrokken bij drie dodelijke ongelukken: het eerste bij Sealand of the Pacific, en later twee keer bij SeaWorld. Ook de dood van Alexis Martinez in Loro Parque, enkele maanden eerder, wordt besproken. Deze tragische gebeurtenissen worden gebruikt om te betogen dat orka’s ongelukkig zijn in gevangenschap en daardoor agressief gedrag ontwikkelen.
De feiten achter Blackfish
Helaas blijkt veel informatie in Blackfish onvolledig of zelfs misleidend te zijn. Tijdens het kijken naar de beelden zag ik het meteen. Hieronder enkele voorbeelden:
1. Werving van trainers
In de documentaire wordt beweerd dat iedereen met een 'goede uitstraling' kon worden aangenomen als trainer. In werkelijkheid moet je uitstekend kunnen zwemmen, een zware zwemtest afleggen en fysiek in topconditie zijn. Ook wordt je intern opgeleid.
2. Verdraaide beelden
Samantha Berg beweert op een bepaald moment op de rug van een orka te hebben gestaan. Echter, de beelden tonen Holly Byrd, die verklaarde dat zij pas na jarenlange ervaring waterwerk met orka’s mocht doen. Het fragment is afkomstig uit een backstage-video van SeaWorld’sBelieve-show met dus Holly, en niet uit Samantha’s tijd.
3. Onjuiste verhalen over eerste werkdag
Carol Ray vertelt dat ze op haar eerste werkdag direct het water in mocht met orka’s. In werkelijkheid duurde het maanden of zelfs jaren voordat een trainer waterwerk mocht doen, afhankelijk van ervaring en band met het dier.
4. Misleidende informatie over scheidingen van moeder en kalf
In Blackfish lijkt het alsof heel jonge orka’s abrupt bij hun moeders worden weggehaald. In werkelijkheid was orka Kalina al 4,5 jaar oud toen zij werd overgeplaatst. Is alsnog best jong maar zoals ze in Blackfish over lieten komen leek het alsof ze nog een baby was.
5. Overdrijving van emotionele reacties
John Hargrove vertelt dat orka Kasatka extreem verdrietig was na het vertrek van haar dochter Takara. Hij verwijst naar een 'onderzoek' naar de geluiden van Kasatka, maar daarvan is geen bewijs gevonden. Bovendien werkte Hargrove destijds niet eens bij SeaWorld.Wat mij betreft dus heel merkwaardig dat dan juist hij hier iets over verteld terwijl hij niet eens in die periode werkzaam was in Seaworld.
Straffen bij training
– Foto gemaakt in Sealand of the Pacific Canada in 1992. Een paar maanden voor de deuren van het park voorgoed dicht gingen.
Steve Huxter, voormalig directeur van Sealand, beweert dat orka’s werden gestraft door hen geen eten te geven als zij niet presteerden. Deze methode, die volgens hem werd gebruikt is meer dan 30 jaar geleden toegepast in Sealand. Maar wordt in de documentaire ten onrechte als standaard gepresenteerd. De dierenzorg is in al die jaren zo enorm vooruit gegaan. Er wordt overigens al jaren gewerkt met positivereinforcement. Dat bekent dat positief gedrag beloond wordt. Dieren zullen nooit gestraft worden wanneer iets niet goed gaat of wanneer ze even geen zin hebben. In het Dolfinarium maar ook in Seaworld krijgen de dieren altijd hun voedsel, ongeacht hun prestaties.
De werkelijke boodschap van Blackfish
Blackfish is gemaakt om emotie op te roepen en kijkers te choqueren, met als doel om zeezoogdierenparken wereldwijd in diskrediet te brengen. Wat veel mensen vergeten, is dat beelden gemanipuleerd en feiten uitvergroot kunnen worden. Ik vind ook dat deze documentaire niet genoemd kan worden in gesprekken over Dolfinarium. Het gaat over hele verschillende parken, en een diersoort dat al jaren niet meer in Dolfinarium leeft.
Feit blijft dat ondanks de negatieve publiciteit, SeaWorld, het Dolfinarium en andere parken wereldwijd nog steeds worden bezocht door vele mensen die zelf hun oordeel willen vormen en gewoon willen genieten van de dieren. Want uiteindelijk is het allemaal niet zo zwart wit als dat het in de media en op social media wordt beweerd.
We hopen dat steeds meer mensen zelf op onderzoek uit gaan en niet zomaar alles geloven wat er op sociale media te lezen is. Het is zo belangrijk om zelf onderzoek te doen – en niet alles klakkeloos te geloven wat je in een documentaire ziet. De werkelijkheid is vaak veel genuanceerder.